Złote zasady walki z MASTITIS

Mastitis czyli zapalenie wymienia to choroba występująca prawie w każdym stadzie bydła mlecznego. Jest przyczyną znacznego obniżenia dobrostanu zwierząt (ból, obrzęk wymienia), a w skali globalnej powoduje ogromne straty finansowe związane z obniżoną wydajnością mleczną, diagnostyką laboratoryjną, kosztami usług weterynaryjnych i leków oraz dodatkowymi nakładami pracy itd.

Dane historyczne sugerują, że krowy dojone były już 3000 lat p.n.e i prawdopodobnie już od tamtych czasów ludzkość zmagała się z zapaleniami wymion. Mastitis jest chorobą, która nigdy nie zostanie całkowicie zwalczona, ponieważ w dużej mierze powodowane jest przez bakterie na stałe bytujące w otoczeniu krowy np. w odchodach, słomie, wodzie itp.

Dlatego zapalenie wymienia to choroba, którą należy odpowiednio zarządzać i trzymać "w ryzach" by uniknąć obniżenia dobrostanu zwierząt oraz poważnych strat ekonomicznych.

Każde stado posiada swoją specyfikę oraz szereg innych uwarunkowań, które nie pozwalają by znaleźć jedno rozwiązanie na opanowanie zagadnienia mastitis na fermie. Zawsze w tej sprawie należy skontaktować się z lekarzem weterynarii specjalistą. Jest jednak kilka ogólnych zasad, które pozwalają skutecznie obniżyć liczbę komórek somatycznych (LKS) w zbiorniku, która jest wskaźnikiem stanu zdrowotnego wymienia.

1. POZNAJ SWOJE KROWY

Korzyści z członkostwa w Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka jest wiele. Jedną z nich jest comiesięczne otrzymywanie RAPORTÓW WYNIKOWYCH tzw. tabulogramów gdzie można śledzić LKS dla każdej krowy. Gruczoł mlekowy uznaje się za zdrowy gdy LKS wynosi poniżej 200 tys/ml. Zwróć więc szczególną uwagę na sztuki, które mają LKS powyżej tej wartości. Zastanów się również nad krowami, które od kilku miesięcy mają bardzo wysokie LKS (tzw. krowy-milionerki), gdyż one regularnie psują mleko w zbiorniku. Musisz pamiętać, że przepisy wymagają by mleko w zbiorniku miało LKS mniej niż 400 tys./ml !

2. HIGIENA PRZEZ WIELKIE "H"

Koniecznie zadbaj o higienę podczas doju ! Wiele bakterii może przenosić się przez ręce dojarzy lub sprzęt udojowy. Zawsze noś jednorazowe rękawiczki, które od czasu do czasu podczas doju możesz przemywać środkiem dezynfekującym. Do pre- i postdippingu (rób to dokładnie) używaj tylko dedykowanych preparatów we właściwych stężeniach (nie rozcieńczaj jeśli nie dopuszcza tego producent). Do wycierania wymion przed podłączeniem aparatu używaj jednorazowych ręczników. Alternatywnie jedna ściereczka z mikrofibry na jedną krowę - w ten sposób unikniesz przenoszenia zakażenia podczas doju między zwierzętami.

Dbaj również o higienę legowisk - częsta wymiana słomy (lub innego rodzaju ściółki) obniża koncentrację patogenów w otoczeniu krów. Nie ma nic gorszego niż krowa leżąca wymieniem na legowisku pełnym gnoju!

Strzyżenie ogonów to kolejny sposób by zwiększyć higienę w oborze.

3. ŻYWIENIE KLUCZEM DO SUKCESU

Żywienie jest czynnikiem, który w dużej mierze decyduje o opłacalności produkcji oraz ma ogromny wpływ na zdrowotność stada. Każdy niedobór witamin czy minerałów skutkuje upośledzeniem funkcji układu odpornościowego (immunosupresją), co sprzyja chorobom, w tym zapaleniom wymienia. Na przykład niedobór wapnia (hipokalcemia) skutkuje opóźnionym zamknięciem strzyku po doju przez odpowiedni zwieracz, co sprzyja wnikaniu bakterii do gruczołu mlekowego. Korzystaj z usług doradców żywieniowych ("krowich dietetyków":)) oraz regularnie badaj swoje pasze by mieć pewność, że na stole paszowym dostarczasz wszystkich niezbędnych składników swoim zwierzętom.

4. ŁATWIEJ WALCZYĆ ZE ZNANYM WROGIEM

Jeśli jednak mastitis wystąpi w stadzie, to powinno się ustalić odpowiedzialną za to bakterie. W tym celu należy poprosić o pomoc lekarza weterynarii i aseptycznie pobrać próbki mleka oraz wysłać do laboratorium weterynaryjnego w celu wykonania posiewu mikrobiologicznego wraz z antybiogramem (oznaczeniem na jakie antybiotyki wrażliwa jest wyhodowana bakteria). Obserwuje się zróżnicowaną skuteczność antybiotyków na bakterie - niektóre patogeny są naturalnie niewrażliwe na pewne grupy leków. Identyfikując zarazek odpowiedzialny za zapalenie wymienia można również opracować odpowiednią strategię walki z mastitis. Na przykład zupełnie inaczej zwalcza się gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus), który jest bakterią zakaźna niż mastitis powodowane przez pałeczkę okrężnicy (Escherichia coli) - wszędobylską bakterię kałową.

5. DBAJ O SPRZĘT

Hala udojowa to miejsce codziennej ciężkiej pracy. Pamiętaj, by regularnie dbać i serwisować cały sprzęt udojowy zgodnie z zaleceniami producenta. Niewłaściwe podciśnienie w instalacji udojowej może powodować ból i dyskomfort dojonych krów, a także powodować uszkodzenia strzyków (i zwiększać prawdopodobieństwo mastitis !). Zużyte, popękane gumy strzykowe są przytulnym siedliskiem dla bakterii- wymieniaj je regularnie. Do mycia i dezynfekcji sprzętu po doju używaj tylko dedykowanych środków chemicznych. Pamiętaj, że cały sprzęt udojowy to narzędzie pracy, a więc należy o nie starannie zadbać.

Powyższe kilka ogólnych zasad na pewno pozwoli ograniczyć przypadki mastitis na fermie oraz obniżyć liczbę komórek somatycznych, lecz dla każdego gospodarstwa osobno powinien zostać zaprojektowany indywidualny plan zarządzania mastitis stworzony przez lekarza weterynarii-specjalistę.